8 manieren om Joel te vieren naast of in plaats van Kerst

Dit jaar vier ik naast het Kerstdiner met familie Joel met mijn vrienden. Wat is Joel? Hoe ziet het vieren eruit? En waarom zou je het doen? Hieronder leg ik het allemaal uit.

Het Joelfeest, in het Engels Yule of Yuletide, is een twaalfdaags feest waarvan de belangrijkste dag 21 december is, de kortste dag van het jaar. Eerder duurde het zelfs twee maanden. Joel is de oude rauwe vorm van Kerst dat door de Germaanse, Noord-Europese, volkeren gevierd werd en wat met de opkomst van het Christendom ‘verkerst’ is. Kortom: dit is Kerst ‘back to basics’.

Veel van de dingen die wij van Kerst kennen worden dan ook al eeuwen gebruikt tijdens het vieren van Joel: de kerstboom, het zingen (ook langs deuren), verhalen vertellen, je huis versieren met groenblijvende kransen en takken, zoals maretak, hulst en klimop en een wandeling maken (verbinden met de natuur). Omdat voor velen van ons de Christelijke religie niet (meer) voorop staat in de viering van Kerst kun je zeggen dat we eigenlijk al jarenlang weer Joel aan het vieren zijn.

Zelfs het kerstboomstammetje van ijs dat vaak met kerst wordt gegeten is gebaseerd op het joelblok: Een stuk hout dat tijdens het feest uit het bos werd gehaald en vervolgens in de gezinshaard verbrand. Het betreffende stuk hout kon zowel een groot houtblok, als een boomstronk of hele boomstam zijn. Het ritueel was gebruikelijk tot het einde van de 18^e eeuw. Men hoopte hiermee de eigen woning te beschermen tegen brand en bliksem. Het joelblok aansteken diende te gebeuren met stukjes hout van het jaar ervoor verbrande joelblok. Het hout dat na het verbranden overbleef, werd dan weer bewaard voor het volgende jaar.

Joel is onderdeel van een levenswijze die verbonden is met de natuur en waar rituelen een plaats hebben. Het is de viering van de winter en de seizoenen in het algemeen. Het is het feest van stille introspectie, het nieuwe jaar, hoop, het zetten van intenties. Omdat de dagen weer langer worden vanaf 21 december is het ook het feest van het licht: daarom werden vaak afbeeldingen van zonnen gebruikt tijden Joel (nu vaak gezien als sterren). Het is ook het feest van (her)geboorte en vruchtbaarheid (in het Christendom werd dat de geboorte van Jezus). Ook wordt geloofd dat er tijdens Joel verhoogde bovennatuurlijke activiteit is: er hangt meer magie in de lucht. Er werd binnen bepaalde tradities zelfs geloofd dat een stoet geesten aangestuurd door de god Wodan een Wilde Jacht deden door de hemel en dat mensen daardoor liever binnen bleven (het is mogelijk dat daar de slee aangetrokken door vliegende herten van de Kerstman vandaan komt).

Wat ik leuk vind aan Joel is dat het de sterke patriarchale elementen die het Christendom meenam (hiërarchie, verering van één God, de beschrijving van de vrouw in verhalen als één van de drie archetypes: maagd, moeder óf slet) nog niet heeft. Vóór het Christendom werden er meerdere Goden en Godinnen vereerd. Ook moderne heksen / pagans vieren Joel. Heksen die ook Wiccan zijn (niet alle heksen zijn Wiccan) geloven in één God en één Godin en vieren tijdens Joel de hergeboorte van de God vanuit de Godin. Andere heksen (die niet Wiccan zijn) vieren Joel, alleen of in hun coven, op allerlei manieren, vaak wel gebaseerd op eeuwenoude rituelen. Hekserij is populair aan het worden en als je er meer over wilt weten luister dan eens een podcast zoals The Witch Wave, Seeking Witchcraft, Basic Witches of het nieuwe Nederlandse Seasons of Witchcraft. Er zijn heksen van allerlei genders, seksualiteiten en met allerlei huidskleuren. Een gave heks om te noemen is Bri Luna, oprichter van The Hoodwitch, die hekserij leerde van haar beide oma’s, één uit Mexico en één uit het Zuiden van de Verenigde Staten.

Belangrijk is om hier te zeggen dat discriminatie, racisme, seksisme etc. ook gewoon hoogtij vierden vóór het Christendom. En daarom is het zo belangrijk dat je December op jóuw manier spendeert. Ikzelf hou van rituelen, de verbinding met mensen en de natuur én ik denk ook dat dat die dingen onze maatschappij verder kunnen helpen. Daarom hou ik van Joel, maar dat is ook omdat je het gewoon helemaal kan invullen zoals je het zelf wilt, met een basis waar je inspiratie uit kan halen. Dus, hierbij acht ideeën voor jouw Joel: mix en match zou ik zeggen.

Deze slideshow vereist JavaScript.

8 tips voor het vieren van Joel

1. Kom samen aan een lange (of korte) tafel met je lievelingsvrienden en eet Joelig eten. Mijn vriendinnetje maakt voor mijn joeldiner/feestje op 21 december Wassail als welkomstdrankje. Dit is een warme drank gebaseerd op appelcider en aangevuld met bijvoorbeeld sinaasappelsap,  ananassap, honing, kaneel en kruidnagels. Het eerder genoemde kerstboomstammetje als dessert kan je in de winkel kopen maar ook zelf maken. Je kan ook iedereen iets mee laten nemen dat bij hen thuis graag wordt/werd gegeten of wat past bij het eten van ieders voorouders.
2. Laat iemand een verhaal voorlezen. Ik denk dat veel jonge mensen niet zoveel hebben met oude verhalen voorlezen omdat we zo gewend zijn dat ze ouderwets, dogmatisch of seksistisch zijn. Echter er zijn ook veel mooie oude verhalen die dat niet of minder zijn. Op de website van Oma Heksje vind je twaalf Joel-verhalen, waaronder het verhaal van Koning Eik en Koning Hulst die allebei een half jaar per jaar de macht hebben, de één vanaf Midwinter en de ander vanaf Midzomer. De Vertelsels van Baker de Bard van J.K. Rowling  (het boekje dat Hermelien als hint krijgt van Albus Perkamentus aan het einde van boek zes) staat vol sprookjes waarin vrouwen krachtig zijn. Bovendien kun je natuurlijk zelf je creativiteit loslaten op oude verhalen of zelf een verhaal verzinnen (ter plekke of van tevoren). Je hoeft hem misschien niet eens te verzinnen, waarom vertel je niet een écht verhaal dat uit het/jouw leven gegrepen is? Ben jij een solitair ingesteld mens en vier je Joel liever alleen? Dan kan je ook een fijn winters joelig boek lezen zoals De Beer en de Nachtegaal door Katherina Arden, The Witches of New York of Half Spent Was The Night: A Witch’s Yuletide, beiden door Ami Mckay.
3. Creëer een vuur, als je die hebt in je openhaard of vuurkorf of gebruik gewoon kaarsen. Misschien maak je wel een officieel jaarlijks terugkerend ritueel van het aansteken ervan.
4. Maak een wandeling in de natuur met je familie of vrienden.
5. Gebruik materialen die je op straat of in het bos vind voor je versiering. Een paar weken geleden nam ik me voor om op te letten op mooie versiering voor het joelfeest dat ik organiseer voor mijn vrienden op 21 december. En zo fietste ik afgelopen week langs twee mannen die voor de gemeente een grote boom aan het snoeien waren. Ik vroeg hen of ik een tak mee mocht nemen. Zij grapten: ‘Het is alles of niets mevrouw!’ Ik bedankte voor de immense bak met takken en nam mijn tak met veel plezier mee. Die kan ik nu mooi gebruiken voor aan de deur en om cadeautjes en de tafel mee te versieren.
6. Draag Joelige kleding. Denk: The Chilling Adventures of Sabrina, het Kerstgala in het vierde boek van Harry Potter, of misschien zelfs wel een beetje Lord of the Rings of A Wrinkle In Time. Denk aan kleuren als: Rood, Groen, Wit en Goud, afbeeldingen van de zon (of andere sterren), takken en bladerkroontjes. Stoffen als fluweel en kant. Sieraden met symbolen erop, edelstenen. Donkere of juist gouden make-up.

   Deze slideshow vereist JavaScript.
7. Luister naar Joelige muziek. Denk Harry Potter, Loreena McKennit, The Highwomen en andere magische, verwarmende liedjes zonder het seksisme dat je vindt in veel van de populaire Amerikaanse kerstmuziek. Ik heb zelf een afspeellijst gemaakt op Spotify: Mijn Joeltijd Afspeellijst. Leuk daarin zijn de moderne versies van ‘Baby It’s Cold Outside’ en de feministische versies van oude hymnes: ‘Kick the Balls of Patriarchy’, ‘Equal Salary’ en ‘Female Sexual Pleasure’ door Goldstein. Nog beter: maak samen muziek. Laat mensen hun ukulele, gitaar, mondharmonica, zangstem etc. meenemen en zing samen liedjes!
8. Geef elkaar tweedehands of zelfgemaakte cadeautjes, vertel waar je dankbaar voor bent over het afgelopen jaar of wat je wensen zijn voor het aankomende jaar of doe een spel als De Weerwolven van Wakkerdam. Ook voor dit spel zijn speciale afspeellijsten en zelfs wolvengeluiden te vinden op Spotify.
   Happy Yule!